۲۶ مهر ماه در تقویم به عنوان روز تربیت بدنی و ورزش اعلام شده است. به همین مناسبت، به بررسی ارتباط بین سلامت جسم و روان می‌پردازیم. با شنیدن نام ورزش، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد تندرستی و شادابی جسم است؛ اما آیا فعالیت بدنی می‌تواند موجب بهبود سلامت روانی نیز شود؟
در این مقاله به اهمیت و تأثیر ورزش بر سلامت اعصاب و روان خواهیم پرداخت و به دنبال پاسخ سوالات زیر هستیم:
• آیا تندرستی جسم می‌تواند سلامت روان فرد ورزشکار را بهبود بخشد؟
• سلامت روان افراد ورزشکار تا چه اندازه از فعالیت‌های ورزشی آنها ناشی می‌شود؟
سلامت روان شامل مجموعه‌ای از ادراکات، ارزش‌ها، افکار و عواطف است که موجب شناخت فرد از خود و توانایی تطبیق با محیط می‌شود. عوامل ژنتیکی و محیطی، هر دو در تامین سلامت روان تاثیرگذارند. فردی از نظر روانی سالم محسوب می‌شود که دارای ویژگی‌هایی چون اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری و نگرش مثبت نسبت به دیگران باشد.
طبق نظر متخصصان، تمرینات ورزشی منظم موجب بهبود عملکرد سیستم عصبی و هماهنگی بین اعصاب و عضلات می‌شود. ورزش به کاهش فشارهای روانی و مقابله با افسردگی کمک می‌کند و راهی موثر برای بهبود سلامت روانی است.
تحقیقات مختلفی نیز این ادعا را تایید می‌کنند. به عنوان مثال، پژوهشگران دانمارکی نشان داده‌اند که پیاده‌روی منظم می‌تواند به افزایش طول عمر و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند افسردگی، دیابت و بیماری‌های قلبی کمک کند. همچنین ورزش باعث بهبود تمرکز و افزایش توانایی ذهنی می‌شود.
مطالعات انجام شده توسط اصفهانی (۱۳۸۱) نشان می‌دهد که دانشجویان ورزشکار نسبت به غیرورزشکاران از نظر سلامت روان در وضعیت بهتری قرار دارند. نتایج پژوهش‌ها نیز حاکی از آن است که ورزش علاوه بر سلامت جسمی، موجب بهبود سلامت روان و افزایش مهارت‌های فردی و اجتماعی می‌شود.
روانشناس معروف، دکتر آرترویدر، اظهار می‌کند که عدم فعالیت حرکتی در دوران کودکی می‌تواند به مشکلات روانی منجر شود. همچنین جونز در تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که پسران ضعیف از نظر قوای جسمانی، نه تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر روانی نیز مشکلاتی مانند احساس حقارت و ناتوانی در تطبیق با دیگران دارند.
محققان دیگری مانند راویک و مک‌کی دریافته‌اند که دانش‌آموزان با مهارت‌های حرکتی قوی، ویژگی‌های رفتاری مثبتی چون فروتنی و همکاری بیشتری نشان می‌دهند.
در سال‌های اخیر، توجه بسیاری به پیوند بین فعالیت بدنی و روان‌درمانی شده است. با توجه به افزایش اختلالات روانی در جامعه، ورزش یکی از راه‌های امن و مطمئن برای کاهش علائم روانی شناخته شده است. به عنوان مثال، موسوی و همکاران (۱۳۹۸) در پژوهشی نشان داده‌اند که تمرکز بر عوامل ایجادکننده استرس و فرسودگی شغلی، همراه با ورزش، می‌تواند به بهبود سلامت روان کارکنان کمک کند.
نتیجه‌گیری کلی این است که ورزش برای تمامی گروه‌های سنی و اجتماعی می‌تواند به بهبود سلامت روان منجر شود. با توجه به این پژوهش‌ها، می‌توان گفت که فعالیت بدنی نه تنها جسم، بلکه روان افراد را نیز تقویت می‌کند و بهبود می‌بخشد.